Uitgave van de Nederlandsche vereeniging voor hedendaagsche muziek, Amsterdam, 1932, pp. 19 - 20


Een universeele vleugel

door

Carl Bechstein, Berlijn.

Het is altjid de historische taak van de industrie geweest, om uitvindingen - speciaal die met een cultureele strekking - hand in hand met de uitvinders zoo te vervormen en te zuiveren, dat zij voor de algemeenheid nuttig werden. Ik breng hier slechts de tallooze uitvindingen in herinnering, die de chemische industrie in jarenlang laboratoriumwerk ontwikkeld heeft: anilineverdindingen, het verkrijgen van stikstof uit de lucht, enz., procedes, die door de industrie hun uiteindelijken vorm gekregen hebben, thans aan duizenden menschen brood en werk geven en uit de economische samenleving niet meer weg te denken zijn.

Zoo is ook door de samenwerking van een groot natuurkundige Geheimrat Prof. Dr. W. Nernst, van het electroconcern Siemens & Halske en van de pianobouw-firma Bechstein een reeks physische experimenten tot een stadium van algemeen nut gekomen. Een nieuw instrument ontstond, dat de voordeelen van drie populaire muziekbronnen in zich vereenigt: de piano, de gramofoon en de wereld-omspannende radio. Deze nieuwe universeele vleugel heeft niet de pretentie op een lijn gesteld te worden met de zooeven genoemde chemische preparaten. Maar toch verdient ook zij een rechtvaardige waardeering.

De laatse decennia hebben door hun razend tempo ons menschen een flink stuk van onze innerlijke rust weggenomen. We hebben naulijks nog lijd voor outspanning in een door gewoonte en aanhankelijkheid gewijde liefhebberij en zoo is ook de muziek, d.w.z. de met de handen voortgebrachte, zelf gemaakte muziek een stiefkind van onzen tijd geworden. Piano, viool en vele andere muziekinstrumenten werden in een hoek gezet en in de plaats daarvoor kwamen radio en gramofoon, die een groot en veelzijdig kunstgenot brachten. Wij hoorden op ons gemak muziek en speelden zelf niet meer. Zonder moeite, zonder ervoor te werken luisterden wij naar wat de radio ons zond, naar wat wij ons op de gramofoon lieten voorspelen. Deze muziekbeleving bracht echter niet de verlangde ontspanning, want zij dwong ons niet tot de innerlijke concentratie, zooals wij ze bijvoorbeeld op een concert bereiken, wanneeer we ons bewust op de muziek instellen, zooals ons die in nog sterkere mate bij het zelf-spelen ten deel valt. Door ons met eigen activiteit in het kunstwerk te verdiepen, komen wij in contact met de ethische waarden der groote muziekscheppingen en brengen wij daardoor onzen geest de noodige ontspanning, omdat de concentratie ons noodzakelijk de alledaagsche belevingen doet vergeten.

Moge ons de Neobechstein-vleugel weer terugvoeren naar de zelf gespellde muziek, zonder dat wij afstand behoeven te doen van de vele schoonheden, die de radio en de gramofoon ons hebben gebracht. Wanneer wij moe zijn van het passieve luisteren, wanneer een behoefte naar zelfstandige activiteit ons aan het toetsenbord brengt, dan is de piano weer op zijn plaats als oude getrouwe, die dagelijksche zorgen verstrooit.

De weg naar de neobechstein gaat over de electriciteit. De trillende snaren waren tot dusver aangewezen op de versterking door den kostbaren klankbodem, die onder een zeer hoogen druk de snaar-trillingen opneemt en versterkt weergeeft. Deze druk noodzaakte tot de ijzeren plaat en tot den stevigen bouw van het geheele instrument. In de neobechstein veranderen electromagnetische microfonen de zwakke snaar-trillingen in electrische trillingen en de versterker maakt de meest verfijnde weerave mogelijk van een spinet-achtigen klank tot den machtigsten cencertvleugeltoon, naar gelang van onze wenschen.

Zoo kan men urenlang spelen op ieder moment van dag of nacht, zonder de buren te storen, intusschen gauw de laatste nieuwsberichten hooren, of zich door Lamond een sonate van Beethoven laten voorspelen, om den meteen te probeeren, het hem na te doen: steeds ontstaat dezelfde klank op dezelfde wijze. De snaar trilt nu vrij, zij heeft de hulp van den klankbodem niet meer noodig en zoodoende houdt de toon wel driemaal zoo lang aan, als bij den ouden vleugel. Wij kunnen nu door het linkerpedaal - het rechterpedaal heeft zijn vroegere functie behouden - een langgerekten toon willekeurig laten aanzwellen en uitsterven en bereiken daar mee een klankeffect als bij het harmonium.

Het wonder der electriciteit brengt ons echter ook de mogelijkheid tot het belangrijkste, wat onze tijd van de industrie verlangt: een lage prijs. De kostbare klangbodem en alles wat deze constructie met zich mee bracht, waardoor de hooge prijs van den vroegeren vleugel veroorzaakt werd, is nu overbodig geworden en de neobechstein is zoodoende goedkooper dan een Bechsteinvleugel.

Zoo hopen wij dat de neobechstein zijn kultureele taak moge vervullen, en de regelmatige beoefening van de edele huismuziek weer in breede kringen zal mogelijk maken.


Walther Nernst homepage


Revised 2005-07-26